In 1543 maakte het Traktaat van Venlo een einde aan de zelfstandigheid van het hertogdom Gelre. Nijmegen viel voortaan onder het Spaans-Habsburgs bestuur onder leiding van de Habsburgse keizer Karel V. Nijmegen had nu geen leidende rol in de Gelderse politiek meer. De centralistische politiek van de nieuwe heersers tastte de eeuwenoude zelfstandigheid van de stad aan.
In februari 1547 bezoekt Karel V Nijmegen. Ter gelegenheid daarvan waren er in 1543 nieuwe muurschilderingen aangebracht in de St. Nicolaaskapel op het Valkhof.
Dit portret van Karel V is gemaakt door Theodorus van Kessel en Joannes Meissens. Zij hebben een schilderij van Titiaan ("Karel V te paard") als voorbeeld voor hun portret genomen. De Latijnse tekst onder het portret betekent:
"Zie, gelijk aan de bliksemslingerende (= Jupiter) heeft Carolus zijn wapens gedragen, die onoverwinnelijker waren dan de werken van Hercules (=Heracles)". En daaronder:
Titian heeft geschilderd, Theod. van Kessel heeft gebeeldhouwd. Op het origineel staat ook nog: Ioannes Meyssens heeft gesmeed.
