Tijdvak 5: 1500-1600
Reformatie en contrareformatie
Door de Renaissance werd er in de zestiende eeuw op een andere manier naar teksten uit de Oudheid gekeken, zo ook naar de Bijbel. Er kwam een beweging die terug wilde naar de oorspronkelijke zuiverheid van de kerk en de hele kerk wilde hervormen, de reformatie. Uiteindelijk draaiden deze pogingen tot hervorming uit op een splitsing. Zo raakte de westerse christelijke kerk opgesplitst in twee stromingen: het rooms-katholicisme, dat het gezag van de paus bleef erkennen, en het protestantisme, dat geen gezag van de paus meer erkende.
Ook in Nijmegen zorgde de reformatie voor veranderingen. Sommige Nijmegenaren stapten over naar het calvinisme maar zij mochten nog niet vrij hun geloof verkondigen. Toen Jan van Nassau tot Gelderse stadhouder benoemd werd, kwam er ‘religievrede’. Binnen Nijmegen waren er nu dus twee belangrijke stromingen van het christendom actief. Het calvinisme groeide sterk maar ook een groot aantal van de Nijmegenaren bleef vasthouden aan het katholieke geloof. Dit zorgde voor onrust. De Nijmeegse heilige Petrus Canisius reisde door Europa om bij te dragen aan de versterking van de katholieke kerk, de contrareformatie. Canisius nam bijvoorbeeld deel aan het Concilie van Trente. Op dit concilie kwamen katholieke bisschoppen samen om de leer van de katholieke kerk opnieuw vast te leggen.
Nijmegen en de de Republiek
Vanaf 1568 kwamen Noord-Nederlandse steden en provincies in opstand tegen de katholieke Spaanse koning Filips II, die toen heerste over Nederland. Ze verenigden zich onder de naam Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden. Onder leiding van prins Maurits van Nassau verjoeg de Republiek in 1591 de Spaanse troepen uit Nijmegen. Hierbij bestookte Maurits de stad met kanonskogels vanuit fort Knodsenburg, aan de overkant van de Waal. Nijmegen gaf zich uiteindelijk over. Dit wordt de 'Reductie van Nijmegen' genoemd. Deze gebeurtenis had grote gevolgen voor het bestuur en het geloof van de stad. De burgers hadden altijd grote invloed op het stadsbestuur gehad. Na de Reductie werd deze invloed ingeperkt en kreeg het centrale bestuur van de Republiek veel meer te vertellen. Daarnaast voerde de stad direct na 1591 de protestantse godsdienst in die tegenover de katholieke godsdienst van de Spanjaarden stond.
(Kijk bij extra informatie voor opdrachten bij dit thema)
